از آنجایی که کاپهای قاعدگی محصولی جدید در بازار محصولات بهداشتی بانوان هستند، بسیاری از افراد با آن‌ها آشنایی ندارند و نمی‌دانند از میان کاپ قاعدگی، تامپون و نوار بهداشتی باید کدام را انتخاب کنند. به همین دلیل در این مقاله به تفاوت بین کاپ قاعدگی و نوار بهداشتی و تامپون می‌پردازیم تا اطلاعات کافی را کسب کنید.
کاپ قاعدگی چیست؟
کاپ قاعدگی، کاپ (فنجان) کوچکی است که فرد در دوران پریود می‌تواند برای جمع‌آوری خون قاعدگی داخل واژن قرار دهد.
آن‌ها از سیلیکون پزشکی، لاستیک یا پلاستیک ساخته شده‌اند و معمولاً قابلیت استفاده‌ی مجدد دارند. این کاپ را به سادگی خالی می‌کنند و آن را با آب و صابود می‌شویند و مجدداً از آن استفاده می‌کنند. با این حال برخی از کاپهای قاعدگی یکبار مصرف هستند و فرد باید پس از هر بار استفاده یا بعد از هر دوره قاعدگی آن را دور بیندازد.
تامپون چیست؟
تامپون محصولی مربوط به بهداشت دوران قاعدگی است که برای جذب خون و ترشحات واژینال در دوران قاعدگی با قرار دادن داخل واژن طراحی شده است. بر خلاف نوار بهداشتی این محصول داخلی است و داخل کانال واژن قرار می‌گیرد. پس از اینکه تامپون به درستی در واژن قرار گرفت واژن آن را نگه می‌دارد و با جذب خون قاعدگی باز می‌شود.
اکثر تامپون‌های موجود در بازار از ریون (ابریشم مصنوعی) یا ترکیبی از ریون و پنبه و الیاف مصنوعی ساخته شده‌اند. برخی از تامپون‌ها از پنبه‌ی طبیعی و ارگانیک ساخته شده‌اند.
نوار بهداشتی چیست؟
نوارهای بهداشتی به شکل مستطیل بوده و از مواد جاذب ساخته شده‌اند و باید داخل لباس زیر چسبانده شوند. برخی از انواع آن‌ها در دو طرف خود قسمت اضافی دارند (بال‌دار هستند) که تا می‌شوند و به زیر لباس زیر شما می‌چسبند تا نوار بهداشتی (پد) بهتر ثابت بماند و از نشت خون جلوگیری شود. گاهی اوقات به پد، نوار بهداشتی یا دستمال بهداشتی نیز گفته می‌شود.
تفاوت کاپ قاعدگی، تامپون و نوار بهداشتی
| نوع محصول | تامپون | نوار بهداشتی | کاپ قاعدگی |
| طول مدت استفاده | 4-8 ساعت | 3-4 ساعت | بیش از 12 ساعت |
| قابلیت استفاده‌ی مجدد | یکبار مصرف | یکبار مصرف | بیش از 10 سال ماندگاری دارد |
| کارکرد | داخل واژن قرار می‌گیرد و خون را جذب می‌کند | روی لباس زیر قرار می‌گیرد و خون را جذب می‌کند | داخل واژن قرار می‌گیرد و خون را جمع‌آوری می‌کند |
| روند استفاده | میزان راحتی: راحت. | میزان راحتی: راحت. | میزان راحتی: متوسط. و بعد از چند بار استفاده راحت خواهد بود. |
| عوارض جانبی | سندرم شوک سمی (TSS)
عفونت باکتریایی مشکلات آلرژیک مربوط به مواد آن |
خارش
تورم عفونت مخمر مشکلات آلرژیک مربوط به مواد آن |
عفونت باکتریایی
مشکلات آلرژیک مربوط به مواد آن |
| نشت | دلیل اصلی: پر شدن ظرفیت | دلیل اصلی: پر شدن ظرفیت | دلیل اصلی: جایگذاری نادرست |
| میزان جذب یا جمع‌آوری خون قاعدگی | 12 میلی‌لیتر | 10-15 میلی‌لیتر | 25-30 میلی‌لیتر |
| قاعدگی رتروگراد | ممکن | تقریباً غیر ممکن | تقریباً غیر ممکن |
| سازگاری با محیط زیست | کم | کم | زیاد |
| هزینه | برای یک محصول: متوسط
در طولانی‌مدت: زیاد |
برای یک محصول: کم
در طولانی‌مدت: متوسط |
برای یک محصول: زیاد
در طولانی‌مدت: کم |
| دیدگاه دینی در ایران | برای دختران باکره توصیه نمی‌شود | همه می‌توانند استفاده کنند | برای دختران باکره توصیه نمی‌شود |
| ورزش و تمرین | میزان بهترین انتخاب بودن: متوسط | میزان بهترین انتخاب بودن: کم | میزان بهترین انتخاب بودن: زیاد |
می‌توان کاپ قاعدگی، تامپون و نوار بهداشتی را از جنبه‌های مختلفی باهم مقایسه کرد.
طول مدت استفاده
بسته به شدت خونریزی قاعدگی شما، می‌توانید تا 12 ساعت از کاپ قاعدگی استفاده کنید. همیشه باید کاپ را هر 12 ساعت خارج کنید. این کار به حفظ تمیزی کاپ و جلوگیری از تجمع باکتری کمک می‌کند. کاپهای قاعدگی می‌توانند میزان مختلفی خون جمع‌آوری کنند؛ اما در روزهایی که خونریزی شدید است، باید آن‌ها را به دفعات بیشتری تخلیه یا تعویض کنید.
تامپون‌ها را می‌توان همیشه و همه‌جا استفاده کرد. تامپون را باید هر 4 تا 8 ساعت تعویض کنید. هرگز از یک تامپون بیش از 8 ساعت استفاده نکنید.
تعویض نوار بهداشتی هر 3 تا 4 ساعت (اگر خونریزی زیاد باشد زودتر) برای بهداشت مفید است و از بوی بد جلوگیری می‌کند. این مورد اگر ورزش می‌کنید یا زیاد جابجا می‌شوید و فعالیت دارید بسیار اهمیت دارد. تعویض نوار بهداشتی از نشت خون نیز جلوگیری می‌کند.
قابلیت استفاده‌ی مجدد
اگرچه نوار بهداشتی و تامپون یکبار مصرف هستند، اما برخی از کاپهای قاعدگی قابلیت استفاده‌ی مجدد دارند. بعد از خارج کردن و تخلیه‌ی کاپ قاعدگی، می‌توانید آن را با آب و صابون بشویید و مجدداً از آن استفاده کنید. اگر جایی هستید که امکان استریلیزه کردن کاپ قاعدگی وجود دارد، می‌توانید این کار در فواصل بین دوره‌های قاعدگی انجام دهید. در این صورت، میانگین عمر کاپ قاعدگی حدود 10 سال است.
کارکردها
کارکرد کاپ قاعدگی، نوار بهداشتی و تامپون مشابه هم است، اما هرکدام این کار را به روش مختلفی انجام می‌دهند. کارکرد اصلی نوار بهداشتی و تامپون جذب خون قاعدگی، اما به روش‌های مختلف است. نوار بهداشتی به داخلی واژن نمی‌رود، اما تامپون داخل واژن قرار گرفته و مانع نشت خون می‌شود. با این حال، کاپ قاعدگی هیچ چیزی جذب نمی‌کند. همانطور که از نام آن مشخص است، وقتی که به درستی در جای خود قرار گیرند، خون قاعدگی را جمع‌آوری می‌کنند و نشتی ندارند. در واقع به همین دلیل قابلیت استفاده‌ی مجدد دارند.
روند استفاده: راحت یا سخت؟
اگرچه هدف استفاده از کاپ قاعدگی، تامپون و نوار بهداشتی یک چیز است، اما روش استفاده از آن‌ها مشابه هم نیست.
نوار بهداشتی
می‌توانید نوار بهداشتی را با استفاده از چسبی که در پشت آن است به لباس زیر بچسبانید. برخی از پدهای چندبار مصرف با دکمه یا کش لباس زیر در جای خود نگه داشته می‌شوند.
تامپون
بهتر است برای استفاده از تامپون دست‌هایتان را بشویید و در وضعیت مناسبی قرار گیرید. سپس می‌توانید حالت اسکات بگیرید یا یک پا را بالا بگیرید و یا روی توالت فرنگی بنشینید و زانوهایتان را از هم دور کنید. بعد از آن باید تامپون را با استفاده از اپلیکاتور یا انگشت، بسته به نوع تامپون، به داخل واژن فشار دهید. اگر ریلکس باشید و بدنتان را شل نگه دارید فرو بردن تامپون در واژن راحتتر خواهد بود. استفاده از تامپون با اپلیکاتور گرد و نرم راحتتر خواهد بود.
طرز استفاده از کاپ قاعدگی
- دستانتان را بشویید و در وضعیت مناسبی قرار گیرید.
- کاپ را فشرده یا تا کنید تا کوچک و باریک شود و با کمک انگشتانتان آن را داخل واژن فرو ببرید. دستورات کاپ را بخوانید تا ببینید بهترین راه برای فشرده کردن و جایگذاری کاپ کدام است. قرار دادن کاپ در داخل واژن اگر بدنتان ریلکس و شل باشد راحتتر خواهد بود.
- برخی از کاپها باید در واژن فرو برده شوند تا به دهانه‌ی رحم برسند. برخی دیگر در قسمت پایین واژن قرار خواهند گرفت. اگر کاپ باعث سختی شده یا در جای نادرستی قرار گرفته، آن را خارج کنید و مجدداً قرار دهید.
- صبر کنید تا پر شود.
- برخی از کاپها قسمتی در انتهایشان دارند که می‌توانید آن را بگیرید و کاپ را خارج کنید. برای خارج کردن برخی دیگر باید با انگشتتان لبه‌ی بالایی کاپ را بگیرید، آن را فشرده کرده و خارج کنید.
در کل ممکن است استفاده از کاپ قاعدگی ظاهراً دشوار باشد، اما نحوه‌ی استفاده از آن فقط بار اول سخت است. علاوه بر این بعد از چند بار استفاده، طرز استفاده خیلی ساده خواهد شد.
عوارض جانبی
تعویض دیر به دیر نوار بهداشتی می‌تواند باعث عفونت شود و علائمی مانند: خارش، تورم و ترشحات غیر طبیعی از واژن شود و بهداشت نامناسب نوار بهداشتی می‌تواند منجر به مشکلات زیر شود:
- عفونت قسمت پایین دستگاه تناسلی
- واژینوزیس باکتریایی
- عفونت مخمر
تامپون خطر سندروم شوک سمی (TSS) را افزایش می‌دهد و این امر به دو دلیل زیر است:
- تامپون‌ها (مخصوصاً مدل‌های فوق جاذب) که مدت زیادی داخل واژن می‌مانند باعث دهیدراته شدن واژن شده و ممکن است باعث تحریک رشد باکتری شوند.
- تامپون ممکن است به دیواره‌های واژن، مخصوصاً در زمان‌هایی که خونریزی کم است بچسبد و زمانی که خارج می‌شود باعث ایجاد زخم‌های کوچک شود.
اساساً هرگاه جسم خارجی وارد بدن شود (مثلاً کاپ قاعدگی که داخل واژن قرار می‌گیرد)، احتمال اینکه باکتری ناخواسته وارد بدن شود وجود خواهد داشت. کاپ قاعدگی بهداشتی‌تر از نوار بهداشتی و تامپون است. اما تنها در صورتی که درست استفاده شود.
بهترین راه برای اجتناب از ابتلا به عفونت شستن دست‌ها قبل از قرار دادن کاپ است. احتمال ابتلا به عفونت از طریق دست‌های شما و انتقال به کاپ قاعدگی بیشتر از احتمال ابتلا به عفونت از طریق خود کاپ است.
علاوه بر این اگر فراموش کنید که کاپ قاعدگی را در زمان معین خارج کنید، احتمال ابتلا به عفونت افزایش خواهد یافت.
اگر از کاپ قاعدگی، نوار بهداشتی یا تامپون استفاده می‌کنید، به هر حال عوارض جانبی همراه خواهند داشت. با این حال باید مواد سازنده‌ی هریک را بررسی کنید تا مشکلات آلرژیک پیش نیایند.
نشت خون از کاپ قاعدگی
رایج‌ترین دلیل نشت خون از کاپ قاعدگی جایگذاری نامناسب و نادرست آن است. اگر یاد بگیرید که چطور باید کاپ قاعدگی را به درستی در جای مناسب قرار دهید، خونی نشت نخواهد کرد. نشت خون از تامپون و نوار بهداشتی تنها به دلیل پر شدن ظرفیت خواهد بود که ممکن است در صورت استفاده از کاپ قاعدگی نیز رخ دهد. با این حال اگر به اندازه‌ی کاپ قاعدگی توجه کنید، می‌توانید مانع نشت خون از آن و کثیف شدن لباس‌هایتان شوید.
میزان جذب یا جمع‌آوری خون قاعدگی
نوار بهداشتی مخصوص شب می‌تواند 10 تا 15 میلی‌لیتر خون را در خود نگه دارد و تامپون فوق جاذب نیز می‌تواند 12 میلی‌لیتر مایع را در خود نگه دارد.
بسته به اندازه‌ی کاپ، گنجایش آن می‌تواند بین 25 تا 30 میلی‌لیتر باشد. این امر به این معناست که حتی بدون تخلیه‌ی کاپ می‌توانید مدت بیشتری از آن استفاده کنید.
قاعدگی رتروگراد
قاعدگی رتروگراد به وضعیتی گفته می‌شود که در آن خون از طرف رحم به سمت لوله‌های فالوپ باز می‌گردد.
خون از طریق سوراخ کوچکی در گردنه‌ی رحم وارد واژن و درنتیجه وارد کاپ می‌شود. امکان ندارد که خون به داخل رحم باز گردد، حتی اگر پاهایتان را بالا بگیرید. عضلات رحم به طور فعال خون قاعدگی را از داخل رحم به سمت بیرون هل می‌دهند.
تامپون ممکن است جلوی جریان خون قاعدگی را بگیرد و احتمال اینکه تامپون باعث افزایش خطر قاعدگی رتروگراد شود وجود دارد.
چون نوار بهداشتی داخلی نیست و خارج از بدن قرار می‌گیرد، قاعدگی رتروگراد در صورت استفاده از نوار بهداشتی نیز غیر ممکن خواهد بود.
سازگاری با محیط زیست
زنان می‌توانند با استفاده از کاپ قاعدگی میزان زباله‌های پلاستیکی را کاهش دهند. یک کاپ حدوداً 0.4% از زباله‌های پلاستیکی که نوارهای بهداشتی یکبار مصرف تولید می‌کنند یا 6% از زباله‌های تولید شده از تامپون‌های مصرفی در 10 سال را تشکیل می‌دهد. محققین گفتهاند که ممکن است تخمین‌هایی که زده‌اند محدودیت‌هایی داشته باشند و هزینهی تولید را نیز در نظر نگرفته‌اند. (منبع)
هزینه
کاپهای قاعدگی مقرون به صرفه‌تر از تامپون و نوار بهداشتی هستند؛ حتی اگر بخواهید نوعی بخرید که گران‌ترین باشد. اگر فرض کنید که از یک کاپ قاعدگی به مدت 10 سال استفاده کنید (یا حتی کمتر)، نتیجه مشخص خواهد بود. فقط تصور کنید که در طول 10 سال از چند تامپون یا نوار بهداشتی استفاده خواهید کرد. در نتیجه محاسبات نشان می‌دهد که کاپ قاعدگی بهتر از نوار بهداشتی و تامپون است.
دیدگاه‌های دینی در ایران
همانطور که قبلاً اشاره شد کاپ قاعدگی و تامپون داخل واژن قرار می‌گیرند اما نوار بهداشتی داخل لباس زیر قرار می‌گیرد و نمی‌توان آن را داخل واژن برد. از آنجایی که طبق اسلام و فرهنگ ایران دختر بایدتا قبل از ازدواج باکره بماند، پس دختران باکره فقط می‌توانند از نوار بهداشتی استفاده کنند و نمی‌توانند از تامپون و کاپ قاعدگی استفاده کنند. با این حال زنانی که متأهل بوده یا هستند، از نظر دینی منعی برای استفاده از این محصولات ندارند.
ورزش و تمرین
این امر به خود فرد بستگی دارد، اما محصولات قاعدگی داخلی مانند کاپهای قاعدگی و تامپون معمولاً برای ورزش کردن مناسب‌تر هستند. دلیل این امر این است که نوار بهداشتی جابجا و مچاله می‌شود و عرق می‌کند و باعث سختی و ناراحتی می‌شود. اگر حین ورزش از نوار بهداشتی استفاده می‌کنید، باید حتماً بلافاصله بعد از اتمام تمرین خود آن را تعویض کنید تا بستری برای تجمع باکتری نشود.
استفاده از کاپ قاعدگی و تامپون در زمان ورزش کردن راحتتر، بهتر و مناسب‌تر است.
کاپهای قاعدگی را می‌توان طولانی‌تر از تامپون و نوار بهداشتی مورد استفاده قرار داد و از روی لباس مشخص نخواهند بود، افرادی که فعالیت زیادی دارند عقیده دارند که استفاده از کاپ قاعدگی باعث می‌شود که بتوانند روی کارشان تمرکز کنند و تحت کنترل پریودشان نباشند.
سؤالات متداول
استفاده از تامپون بهتر است یا کاپ قاعدگی؟
کاپهای قاعدگی ماندگاری بیشتری نسبت به تامپون دارند و باعث صرفهجویی در هزینهی ماهانه خواهند شد. همچنین این امر به این معناست که کاپهای قاعدگی نسبت به تامپون با محیط زیست سازگارتر هستند. خطر ابتلا به TSS در صورت استفاده از تامپون بیشتر است و این خطر در صورت استفاده از کاپ قاعدگی بسیار ناچیز است. تامپون‌ها ممکن است موادی داشته باشند که به واژن آسیب برسانند.
از میان کاپ قاعدگی، نوار بهداشتی و تامپون کدام را بخرم؟
طبق بررسیهای کلی ما کاپ قاعدگی رتبهی نخست را دارد؛ پس آن را امتحان کنید.
آیا کاپ قاعدگی بیشتر از تامپون درد دارد؟
بسیاری از افراد گفتهاند که کاپهای قاعدگی راحتتر از تامپون یا نوار بهداشتی هستند. کاپها باعث خشکی واژن نخواهند شد که مشکلی رایج در صورت استفاده از تامپون است.
آیا استفاده از کاپ قاعدگی به دختران باکره توصیه می‌شود؟
خیر. به دلیل عقاید دینی و فرهنگی در ایران استفاده از آن برای دختران باکره توصیه نمی‌شود. با این حال نوار بهداشتی تنها گزینه‌ی موجود برای دختران باکره است.
آیا کاپهای قاعدگی در صورت شدید بودن خونریزی من گنجایش کافی دارند؟
کاپهای قاعدگی شکل‌ها و اندازه‌های مختلفی دارند تا افراد با آناتومی‌های مختلف واژن و مقدار خون متفاوت بتوانند از آن‌ها استفاده کنند.
آیا قرار دادن کاپ قاعدگی دردناک است؟
اگر قرار دادن آن به درستی انجام شود دردی نخواهد داشت.
آیا ممکن است کاپ قاعدگی در ادرار کردن اختلال ایجاد کند؟
چون کاپ قاعدگی داخل واژن قرار می‌گیرد ادرار کردن مثل قبل خواهد بود.
آیا ممکن است کاپ قاعدگی در واژن گیر کند؟
حتی اگر احساس کنید که کاپ گیر کرده است، دسترسی به آن را از دست نخواهید داد. همیشه راهی برای خارج کردن کاپ قاعدگی وجود دارد. حتماً قبل از کشیدن اجازه دهید که چسبندگی آن با ورود هوا برطرف شود.
آیا ممکن است کاپهای قاعدگی باعث خارش واژن شوند؟
اگر آن را مرتباً بشویید و از لوبریکانت (روان‌کننده) استفاده کنید باعث خارش واژن نخواهد شد.
آیا خارج کردن کاپ قاعدگی سخت است؟
خیر. اما روش ساده‌ای دارد. انتهای کاپ قاعدگی را بکشید تا ته آن در دسترس قرار گیرد. سپس ته آن را بین انگشتان خود فشرده کنید و کاپ را به‌آرامی خارج نمایید.