کاپ قاعدگی: مزایا، نحوه‌ی استفاده و معایب + خرید با قیمت مناسب

تعویض و استفاده از وسایل بهداشتی جدید در دوران قاعدگی مشکلی است که تمام بانوان با آن مواجه می‌شوند. به علاوه ورزش و شنا کردن به صورت عادی در دوران عادت ماهانه گاهی سخت می‌شود. دقیقاً در چنین شرایطی است که نیاز به محصولی با استفاده آسان و قابلیت استفاده مجدد مطرح می‌شود. کاپ یا فنجان قاعدگی به تازگی به جایگزین شگفت‌انگیز تامپون و نوار بهداشتی تبدیل شده است. اما بیایید ببینیم که کاپ قاعدگی اصلاً چیست و چه مزایا و معایبی دارد؟

کاپ قاعدگی چیست؟

کاپ قاعدگی نوعی وسیله بهداشتی زنانه با قابلیت استفاده مجدد است. کاپ قاعدگی فنجانی کوچک، منعطف و قیفی‌شکل از جنس سیلیکون یا لاستیک است که درون واژن قرار داده می‌شود تا خون پریود را در خود جمع کند.

کاپ قاعدگی عموماً زنگوله‌ای شکل است و فقط چند مورد استثناء وجود دارد. اکثر برندها از سیلیکون گرید پزشکی برای تولید کاپ قاعدگی استفاده می‌کنند، البته لاتکس و الاستومر ترموپلاستیک نیز برای ساخت کاپ قاعدگی به کار برده می‌شود. عمر کاپ قاعدگی سیلیکونی عموماً یک تا پنج سال است.

اکثریت قریب به اتفاق کاپ‌های قاعدگی موجود در بازار قابلیت استفاده مجدد را دارند و یک‌بار مصرف نیستند.

مزایای استفاده از کاپ قاعدگی

مزایای مهم کاپ قاعدگی را در این بخش برای‌تان توضیح می‌دهیم.

پایداری

استفاده از کاپ قاعدگی دور ریز نوار بهداشتی‌ها و تامپون‌های انباشته‌شده در زباله‌ها را کاهش می‌دهد. اکثر کاپ‌های قاعدگی قابلیت استفاده مجدد را دارند، حال آن‌که نوار بهداشتی و تامپون یک‌بار مصرف‌اند و به همین دلیل زباله بیشتری تولید می‌کنند.

قیمت

می‌توانید بالغ بر ده سال از کاپ قاعدگی استفاده کنید و در نتیجه در مقایسه با خرید محصولات قاعدگی مانند نوار بهداشتی و تامپون مبلغ قابل توجهی صرفه‌جویی کنید. کاپ قاعدگی مبلغی را که برای خریدش هزینه کرده‌اید، در مدت زمان استفاده‌اش چند بار برمی‌گرداند.

کاهش بوی بد

استفاده از کاپ قاعدگی به کاهش بوی بدی کمک می‌کند که گاهی در اثر استفاده از تامپون و پد بهداشتی تولید می‌شود.

راحتی و سهولت استفاده

از اکثر کاپ‌های قاعدگی می‌توانید 10 تا 12 ساعت متوالی استفاده کنید و پس از این مدت آنها را خالی و تمیز کنید؛ بنابراین لازم نیست خودتان را هر چند ساعت یک‌بار به زحمت با یک تامپون یا پد جدید به سرویس بهداشتی برسانید. به‌علاوه استفاده از کاپ قاعدگی بسیار راحت است و به سادگی می‌توانید آن را تمیز کنید.

انواع کاپ قاعدگی

کاپ‌های قاعدگی انواع مختلفی دارند.

انواع کاپ قاعدگی براساس اندازه

اکثر برندها کاپ قاعدگی را دو اندازه کوچک‌ و بزرگ‌ تولید می‌کنند. اندازه کوچک‌تر معمولاً به بانوان زیر 30 سال یا بانوانی توصیه می‌شود که زایمان طبیعی نداشته‌اند. اندازه بزرگ‌تر عموماً به بانوان بالای 30 سال یا بانوانی توصیه می‌شود که زایمان طبیعی داشته‌اند یا خونریزی قاعدگی‌شان شدید است. بااین‌حال هیچ تحقیقی انجام نشده است که نشان بدهد بانوان بر اساس سن یا نوع زایمان‌شان به کاپ قاعدگی متفاوتی نیاز دارند. کاپ‌های از این کوچک‌تر هم به نوجوانان و خانم‌ها و دخترهایی پیشنهاد می‌شود که تناسب اندام بهتری دارند، چون ممکن است استفاده از کاپ‌های بزرگ‌تر برای بانوانی که عضلات کف لگن‌شان قوی‌تر است، ناراحت‌کننده باشد.

اگر دهانه رحم بسیار پایین یا کج باشد، کاپ کوتاه‌تر مناسب‌تر است. ظرفیت کاپ نیز برای بانوانی که خونریزی شدیدی در دوران عادت ماهانه دارند، مهم است. گنجایش کاپ قاعدگی معمولی تقریباً 20 میلی‌لیتر است. بعضی کاپ‌ها که طراحی بزرگ‌تری دارند، گنجایش‌شان 37 الی 51 میلی‌لیتر است. گنجایش اکثر کاپ‌های قاعدگی در اندازه‌های مختلف بیشتر از تامپون معمولی با ظرفیت 10 الی 12 میلی‌لیتر است.

انواع کاپ قاعدگی براساس شکل

کاپ قاعدگی با توجه به کاربرد و آناتومی‌های مختلف در شکل‌های گوناگون عرضه می‌شود.

کاپ قاعدگی زنگوله‌ای شکل

کاپ زنگوله‌ای شکل برای بانوان با دهانه رحم متوسط تا پایین فوق‌العاده است. این نوع کاپ قاعده گردی دارد، کوتاه‌تر از کاپ Vشکل است و دیواره قیفی‌ شکل دارد.

کاپ قاعدگی V شکل

کاپ V شکل معمولاً بلندتر است. بدنه کاپ V شکل باریک است و به سمت قاعده کاپ باریک‌تر و نوک‌تیز می‌شود. اکثر قریب به اتفاق کاپ‌های V شکل لبه فوقانی دارند و بسیاری‌شان لبه ثانویه‌ای نیز برای محکم‌تر شدن کاپ دارند.

کاپ قاعدگی گرد

اکثر کاپ‌های گرد از اطراف کوتاه‌تراند و مرکز بدنه کاپ قطر بیشتری دارد.

کاپ قاعدگی ارگونومیک

این نوع کاپ قاعدگی طراحی «ارگونومیک» دارد تا شکل طبیعی بدن استفاده‌کننده را به خود بگیرد. کانال واژن یک لوله صاف نیست.

انواع کاپ قاعدگی براساس انعطاف‌پذیری

کاپ‌های قاعدگی از نظر میزان سفتی یا نرمی نیز با هم تفاوت دارند. بعضی شرکت‌ها کاپ‌هایی با درجات متفاوت سفتی تولید می‌کنند. کاپ سفت‌تر پس از ورود به واژن راحت‌تر باز می‌شود و وسیله مسدودکننده محکم‌تری در مقابل دیواره واژن است که از نشت جلوگیری می‌کند. بااین‌حال به نظر برخی بانوان وارد کردن کاپ‌های نرم‌تر راحت‌تر است.

انواع کاپ قاعدگی براساس رنگ

اکثر تولیدکنندگان از سیلیکون برای ساخت کاپ قاعدگی استفاده می‌کنند، سیلیکون در حالت طبیعی بی‌رنگ و نیمه‌شفاف است. چند برند کاپ‌های رنگی را در کنار، یا به‌جای کاپ‌های بی‌رنگ تولید می‌کنند. کاپ نیمه‌شفاف ظاهر اولیه‌اش را سریع‌تر از کاپ‌های رنگی از دست می‌دهد و معمولاً لکه‌های مایل به زردی در اثر استفاده به تدریج روی آن ایجاد می‌شود. سایه رنگی کاپ‌های رنگی نیز به مرور زمان تغییر می‌کند، اما لکه‌های روی کاپ رنگی غالباً به اندازه کاپ بی‌رنگ واضح نیست. لکه‌های روی کاپ‌های رنگی را غالباً می‌توان با گذاشتن کاپ در محلول پراکسید هیدروژن رقیق و یا چند ساعت گذاشتن در معرض آفتاب از بین برد یا حداقل کم‌رنگ کرد.

اکثر تولیدکنندگان به‌جز رنگ، افزودنی دیگری به کاپ قاعدگی نمی‌زنند. رنگ مورد استفاده ایمن گزارش می‌شود و سازمان غذا و دارو استفاده از آن را برای مصارف پزشکی و رنگ خوراکی تأیید می‌کند.

موارد منع استفاده از کاپ قاعدگی

اگرچه دستورالعمل رسمی درباره استفاده از کاپ قاعدگی وجود ندارد، اکثر تولیدکنندگان استفاده از کاپ قاعدگی را به تمام گروه‌های سنی و بانوان با جثه‌های مختلف توصیه می‌کنند. کاپ قاعدگی در مجموع برای همه مناسب نیست.

اگر به عارضه‌های زیر مبتلا هستید، بهتر است قبل از استفاده از کاپ قاعدگی با پزشک مشورت کنید:

• واژینیسموس: ابتلا به این عارضه دخول یا وارد کردن کاپ به واژن را دردناک می‌کند.
• فیبروم رحم: فیبروم رحم با خونریزی‌های شدید قاعدگی و درد لگن همراه است.
• آندومتریوز: آندومتریوز دخول و قاعدگی را دردناک می‌کند.
• موقعیت‌های متفاوت رحم: موقعیت متفاوت رحم می‌تواند بر روش جای‌گذاری کاپ قاعدگی اثر بگذارد.

ابتلا به یک یا چند مورد از عارضه‌های فوق لزوماً به این معنا نیست که نمی‌توانید از کاپ قاعدگی استفاده کنید؛ فقط ممکن است هنگام استفاده از کاپ قاعدگی بیشتر دچار ناراحتی شوید.

دختر باکره نیز می‌تواند از کاپ قاعدگی استفاده کند؟

کارشناسان نظرات متفاوتی درباره ماهیت «از دست دادن باکرگی» یا «آسیب دیدن پرده بکارت» دارند. بنابراین با توجه به دلایل مذهبی و فرهنگی که در ایران وجود دارد، استفاده از کاپ قاعدگی به دخترهای باکره توصیه نمی‌شود.

نحوه وارد کردن کاپ قاعدگی

مراحل زیر را انجام دهید تا کاپ قاعدگی را بدون مشکل وارد واژن کنید:

1. دست‌های‌تان را بشویید.
2. لایه نازکی از لوبریکانت بر پایه آب یا آب را به لبه کاپ بزنید تا وارد کردن کاپ برای‌تان آسان‌تر شود.
3. کاپ قاعدگی را از وسط تا کنید. کاپ تاشده را به نحوی در یک دست بگیرید که لبه آن رو به بالا باشد.
4. کاپ را وارد واژن کنید. همان‌طور که کاپ را تاشده و با لبه رو به بالا نگه داشته‌اید، آن را وارد واژن کنید. وارد کردن کاپ را مانند وارد کردن تامپون در نظر بگیرید.
5. کاپ را بچرخانید. وقتی کاپ داخل واژن و چند سانت زیر دهانه رحم جای گرفت، آن را بچرخانید تا کاملاً باز شود.

نحوه خارج کردن کاپ قاعدگی

برای خارج کردن کاپ قاعدگی طبق مراحل زیر عمل کنید:

1. دست‌های‌تان را بشویید.
2. از قاعده کاپ بگیرید و آن را بیرون بکشید: دو انگشت شست و اشاره را به سمت واژن ببرید و کاپ را بین دو انگشت بگیرید. به این ترتیب کاپ از وضعیت مسدودکنندگی بیرون می‌آید و راحت‌تر می‌توانید آن را دربیاورید. کاپ را به آرامی پایین بکشید تا از واژن خارج شود.
3. کاپ را خالی کنید. وقتی کاپ را بیرون آوردید، آن را داخل توالت خالی کنید.
4. کاپ را بشویید: کاپ را با آب تمیز و صابون ملایم غیرعطری بشویید.

می‌توانید در تمام طول چرخه از کاپ استفاده کنید، اما در روزهایی که خونریزی‌تان شدیدتر است، باید آن را زودتر عوض کنید تا خون از کاپ نشت نکند. کافی است کاپ را پس از 12 ساعت یا هنگام مشاهده نشت کردن خون بیرون بیاورید و آب بکشید.

انتخاب بهترین کاپ قاعدگی

هنگام انتخاب کاپ قاعدگی باید به چند نکته توجه کنید. کاپ باید اندازه باشد و وجودش باعث ناراحتی‌تان نشود، عمر کاپ باید طولانی باشد، باید از نشت جلوگیری کند و قیمتش نباید سرسام‌آور باشد.

هنگام تهیه کاپ قاعدگی علاوه بر موارد فوق به عامل‌های زیر نیز توجه کنید:

اندازه

بسیاری از شرکت‌ها کاپ‌های قاعدگی را در اندازه‌های متفاوت، مانند کوچک و متوسط تولید می‌کنند. کاپ مناسب را بر اساس حجم خونریزی و اندازه دهانه رحم‌تان انتخاب کنید.

شکل

برای هر یک از بانوان بعضی کاپ‌های قاعدگی راحت‌تر از بقیه است. برای مثال می‌توانید بین کاپ‌های زنگوله‌ای‌‌شکل، Vشکل، گرد و ارگونومیک با بدنه و لبه مورب، کاپ مناسب را انتخاب کنید. این‌که کدام کاپ برای‌تان از همه راحت‌تر است، به سلیقه و نظر شخصی‌تان بستگی دارد.

میزان مایعی که کاپ قاعدگی می‌تواند نگه دارد

خونریزی قاعدگی برخی بانوان شدیدتر از بقیه است. اگر خونریزی‌تان کمتر است، کاپ کوچک‌تر را انتخاب کنید، اما اگر خونریزی قاعدگی‌تان شدیدتر است، کاپ بزرگ‌تر را تهیه کنید.

ماده‌ای که کاپ از آن تولید شده است

شاید به مواد مورد استفاده در کاپ قاعدگی حساسیت داشته باشید. اکثر برندها از سیلیکون گرید پزشکی، لاستیک، لاتکس یا الاستومر استفاده می‌کنند.

معایب استفاده از کاپ قاعدگی

احتمال این که در اثر استفاده از کاپ با اندازه نامناسب دچار تحریک جزئی شوید، بیشتر از آن است که دچار عوارض جدی مانند سندرم شوک سمی (TSS) بشوید.

چنانچه از دلایل و چگونگی بروز عوارض اطلاع داشته باشید، می‌توانید خطر کلی بروز عوارض جانبی را کاهش دهید.

مشکل در پیدا کردن کاپ در اندازه مناسب

براساس تحقیقی که در سال 2021 در نشریه Women’s Health منتشرشد، کاپ‌های قاعدگی برندهای مختلف از نظر اندازه مانند هم نیستند. بنابراین ممکن است در ابتدا کاپ قاعدگی با اندازه اشتباه انتخاب کنید. اگر کاپ قاعدگی بیش از حد کوچک باشد، ممکن است نشت کند و اگر بیش از حد بزرگ باشد، ممکن است به ناحیه واژن آسیب بزند و استفاده از آن برای‌تان ناراحت‌کننده باشد.

حساسیت یا راش

استفاده از هر محصولی ممکن است باعث راش یا حساسیت شود، این عارضه نادر است؛ بااین‌حال احتمال دارد برخی بانوان در اثر استفاده از کاپ قاعدگی دچار حساسیت یا راش شوند.

اگر دچار هر یک از علائم زیر شدید، کاپ را فوراً دربیاورید و به پزشک مراجعه کنید:

• کهیر و خارش
• تنگی نفس
• خس‌خس سینه
• ورم کردن گلو
• فشار خون پایین
• استفراغ
• انقباض‌ها و دردهای شکمی

مشکلات ادراری

ممکن است کاپ قاعدگی به میزراه فشار بیاورد و آن را مسدود کند و باعث بروز مشکلات ادراری شود. براساس نتایج یک تحقیق که در Lancet Public Health منتشر شد، 0.27% بانوان در اثر استفاده از کاپ قاعدگی دچار علائم ادراری شدند، از این تعداد سه خانم به هیدرونفروز مبتلا شدند. هیدرونفروز ورم کردن کلیه‌ها در حالتی است که ادرار به عقب برمی‌گردد.

تحریک و سوزش

تحریک و سوزش به دلایل مختلفی روی می‌دهد که اکثرشان کاملاً قابل‌پیشگیری هستند. برای مثال اگر کاپ را بدون استفاده از لوبریکانت مناسب وارد واژن کنید، ممکن است دچار ناراحتی شوید.

در بسیاری از موارد کافی است مقدار کمی لوبریکانت بر پایه آب روی دیواره بیرونی کاپ بزنید تا از این مشکل پیشگیری کنید. توصیه‌های تولیدکننده محصول را که روی بسته‌بندی کالا درج شده است، به دقت بخوانید تا مطمئن شوید که به درستی از آن استفاده می‌کنید.

همچنین اگر کاپ اندازه نباشد یا آن را پس از هر بار استفاده به خوبی تمیز نکنید، ممکن است دچار تحریک شوید. درباره انتخاب کاپ و نگهداری از آن در این مقاله برای‌تان توضیح دادیم.

عفونت

ابتلا به عفونت احتمالاً بیشتر از آن‌که ناشی از خود کاپ قاعدگی باشد، به دلیل منتقل شدن باکتری‌ها از دست‌ها به کاپ است.

برای کاهش خطر انتقال عفونت می‌توانید دست‌ها را قبل از دست زدن به کاپ قاعدگی کاملاً با آب گرم و صابون آنتی‌باکتریال بشویید.

همچنین باید کاپ قاعدگی را قبل و بعد از استفاده با آب گرم و صابون ملایم و غیرعطری بر پایه آب بشویید.

صابون مایع نوتروژینا (Neutrogena) که بدون نسخه در داروخانه‌ها فروخته می‌شود، یکی از صابون‌های مایع مناسب است.

سندرم شوک سمی

سندرم شوک سمی (TSS) عارضه‌ای نادر اما جدی است که ممکن است در اثر ابتلا به عفونت‌های باکتریایی خاص ایجاد شود.

سندرم شوک سمی زمانی بروز می‌یابد که باکتری‌های استافیلوکوک یا استرپتوکوک که به طور طبیعی روی پوست، بینی یا دهان وجود دارند، به عمق بیشتری از بدن رانده شوند.

سندرم شوک سمی معمولاً در اثر باقی ماندن تامپون برای مدتی طولانی‌تر از مدت توصیه‌شده یا استفاده از تامپونی با جذبی بالاتر از میزان جذب لازم بروز می‌یابد.

ابتلا به سندرم شوک سمی در اثر استفاده از تامپون نادر است، مبتلا شدن به این عارضه به دلیل استفاده از کاپ قاعدگی از این هم نادرتر است.

نتایج یک تحقیق مروری که در سال 2019 منتشر شد، نشان می‌دهد که سندرم شوک سمی عارضه‌ای بسیار نادر است که ممکن است در اثر استفاده از کاپ قاعدگی بروز یابد.

قیمت کاپ قاعدگی

قیمت کاپ قاعدگی تابعی از عامل‌های متعدد است که یکی از آنها برند تولیدکننده است. عامل دوم ماده‌ای است که برای تولید کاپ قاعدگی به کار برده شده است. عامل سوم اندازه کاپ است؛ کاپ‌های کوچک‌تر معمولاً ارزان‌تراند. کاناک، لاویا، لیوا، ملونا، لیوافارما و لونت از جمله برندهای کاپ قاعدگی با قابلیت استفاده مجدد هستند که در ایران در دسترس‌اند.

پرسش‌های پرتکرار

می‌توانم هنگام شنا از کاپ قاعدگی استفاده کنم؟

کاپ قاعدگی مانند تامپون داخل واژن گذاشته می‌شود و می‌توان هنگام شنا در هر آبی از آن استفاده کرد.

تامپون و کاپ قاعدگی بهتر از نوار بهداشتی است؟

این گفته درست نیست که تامپون یا کاپ قاعدگی بهتر از نوار بهداشتی است. مهم‌ترین سؤال این است که برای شخص شما کدام یک بهتر، راحت‌تر یا ایمن‌تر است. درباره تمام گزینه‌های موجود تحقیق کنید و گزینه‌ای را که برای‌تان مناسب است، انتخاب کنید.

کاپ قاعدگی را پس از هر بار استفاده باید بجوشانم؟

لازم نیست کاپ قاعدگی را پس از هر بار استفاده بجوشانید. توصیه می‌شود کاپ را حداقل هر 12 ساعت یک بار خالی کنید و آن را بشویید یا با دستمال مخصوص تمیز کنید. کاپ را فقط پس از اتمام عادت ماهانه باید به مدت 5 تا 10 دقیقه بجوشانید. بیشتر جوشاندن کاپ ممکن است باعث آسیب دیدن سیلیکون شود.

استفاده از کاپ قاعدگی حین خونریزی شدید قاعدگی تا چه حد مطمئن است؟

کاپ قاعدگی بهترین گزینه برای زمانی است که خونریزی شدید دارید، چون می‌تواند تا 41 میلی‌لیتر خون قاعدگی را در خود نگه دارد. از سوی دیگر تامپون بسیار بزرگ می‌تواند 15 تا 18 میلی‌لیتر خون را جذب کند و مقدار خونی که نوار بهداشتی می‌تواند جذب کند، بیشتر از 12 میلی‌لیتر نیست. اگر کاپ قاعدگی‌تان حین خونریزی شدید پریود نشت داشت، احتمالاً آن را خوب جای‌گذاری نکرده یا کاپ را در اندازه مناسب تهیه نکرده‌اید. کاپ گاهی به دلیل حرکت دهانه رحم یا روده و اجابت مزاج تکان می‌خورد و در نتیجه خون از آن نشت می‌کند.

درد داشتن هنگام استفاده از کاپ قاعدگی عادی است؟

قرار نیست هنگام استفاده از کاپ قاعدگی احساس درد داشته باشید. ممکن است هنگام وارد کردن کاپ قاعدگی برای اولین بار کمی احساس ناراحتی کنید. اما اگر کاپ به درستی در واژن قرار داده شود و اندازه نیز باشد، نباید درد یا ناراحتی داشته باشید.

اگر هر روز از کاپ قاعدگی استفاده کنم، اشکالی ندارد کمی ادرار در آن وجود داشته باشد؟

اگر بتوانید در کاپ قاعدگی ادرار کنید، یعنی کاپ را درست جای‌گذاری نکرده‌اید یا کاپ به دلایل مختلف جابه‌جا شده است. کاپ قاعدگی باید داخل واژن گذاشته شود و ادرار نمی‌تواند وارد واژن شود.

ممکن است درد پریود در اثر استفاده از کاپ قاعدگی شدیدتر شود؟

کاپ قاعدگی هیچ ارتباطی با درد یا انقباض قاعدگی ندارد. درد داشتن در چند روز اول عادت ماهانه عادی است، البته به شرطی که زندگی روزمره‌تان را مختل نکند. اگر هنگام عادت ماهانه دچار انقباض یا دردهای شکمی شدید یا دردتان شدیدتر شد، برای تعیین علت مشکل‌تان از پزشک وقت بگیرید.

کاپ قاعدگی برای ورزش در دوران پریود مناسب است؟

اگر می‌خواهید در دوران پریود بودن ورزش کنید، کاپ قاعدگی انتخاب مناسبی برای‌تان است. اگر کاپ قاعدگی را به روش صحیح وارد واژن کنید و از آن به درستی استفاده کنید، هنگام ورزش خون از آن نشت نخواهد کرد یا باعث ناراحتی‌تان نخواهد شد. هرچند کاپ قاعدگی ورزش کردن با خیال راحت را حین عادت ماهانه ممکن می‌سازد، ورزش‌های سنگین در چند روز نخست قاعدگی توصیه نمی‌شود.

آیا کاپ‌های قاعدگی با سایزهای یکسان از برندهای مختلف، از نظر اندازه با هم تفاوت دارند؟

بله، هر برند طراحی متفاوتی دارد که شامل شکل، اندازه، قطر، طول، میزان سفتی و رنگ می‌شود. کاپ کوچک یک برند ممکن است از نظر طول و قطر با کاپ کوچک برند دیگر تفاوت داشته باشد.